Otizmde Dil ve Konuşma Problemleri Nedir?

,

Otizm Spektrum Bozukluğuna Bağlı Dil ve Konuşma Bozuklukları

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), belirtileri erken çocukluk döneminde başlayan nörogelişimsel bir bozukluktur. DSM-V kriterlerine göre, toplumsal iletişim ve etkileşimde güçlükler ile sınırlı-yineleyici davranış örüntüleri (tekrarlayıcı davranışlar) alanlarındaki yetersizlikle kendini gösterir.

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklarda dil ve iletişim bozuklukları, konuşmada gecikme ya da konuşmanın hiç ortaya çıkmamasından, sözcük ve cümleler kuran çocukların dili sosyal etkileşimsel bir amaca yönelik etkili kullanmada yani dilin işlevsel kullanımında sorunlar yaşamalarına kadar geniş bir dağılımda görülebilir. OSB olan çocuklarda, söz öncesi dönemde jestler, taklit, ortak dikkat gibi sözel olmayan sosyal iletişim davranışlarda sınırlılıklar yaşanır. Sözel dilin kazanıldığı durumlarda ise çocukların dil gelişim özelliklerinde farklılıklar görülmektedir. Çocuklarda ses bilgisi (fonoloji), sözdizimi (sentaks) ve biçim birim (morfoloji) kısmen iyi gelişirken; kullanım bilgisi (pragmantik) ve anlam bilgisi (semantik) bileşenlerinde bozukluklar görülmektedir.

Otizm Spektrum Bozukluğun’da Semantik-Pragmatik Bozukluk

Anlam bilgisi (semantik), bir dildeki sözcüklerin anlamları ve sözcükler arası bağlantıları yöneten kurallar sistemidir. Basitçe “ne demek istiyorsun?” sorusunun yanıtını anlam bilgisi bileşeni oluşturur. Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklarda görülen anlam bilgisi bileşenine ilişkin sınırlılıkların arasında, sözcük bulmada sorunlar yaşamak ve uydurulmuş, anlamlı olmayan sözcük kullanmak sıralanabilir. Kullanım bilgisi (pragmatik) dilin kullanımının sosyal bileşenini oluşturmaktadır. Kullanım bilgisine ilişkin özellikler, sohbet başlatma, sohbette sıra alma, konu değiştirme, konuşmayı düzenleme, duruma uygun sözcük üretme ve deneyimler ile olayları öyküleme olarak sıralanabilir. Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklarda kullanım bilgisi bileşeninde görülen bozukluklar, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB)’nin tanı ölçütlerinden biri olarak ele alınmaktadır. Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklarda dilin kullanım bilgisine ilişkin bozukluklar, söz öncesi dönemde ortak dikkat ve jestler gibi erken dönem sözel olmayan sosyal iletişim becerilerinde bozukluklarla başlamakta, sözel dilin kazanımı ile ise yeni sohbet konusu başlatma, sohbette konuya ilişkin sözce üretme, iletişim kopukluklarını düzeltme gibi dilin işlevsel kullanımına ilişkin bozukluklarla kendini göstermektedir.

Otizm Spektrum Bozukluğun’da Apraksi

Otizm Spektrum Bozukluğu’nda (OSB) görülen iletişim problemlerinden bir diğeri de apraksidir. Bilinci yerinde, anlaması normal ya da normale yakın bir bireyin normal kas tonusu ve kordinasyonu olmasına rağmen, amaca yönelik- istemli hareketleri yerine getirememesine apraksi diyoruz. Apraksisi olan kişiler konuşma için gerekli motor planlamayı ve ses üretimini yapamaz.  Bu durum çocukta bulunan apraksi seviyesine göre değişiklik gösterir. Apraksisi olan çocuklarımızda alıcı dil, ifade edici dile göre çok daha iyidir. Konuşma apraksisi ve oral apraksi Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklarımızda da sık rastladığımız bir problemdir, fakat hiçbir hastalığa bağlı olmaksızın kendi başına da görülebilir. Oral apraksisi olan kişiler sözlü olmayan hareketlerin istemli kontrolünü sağlamada güçlük çekerler. Örneğin, dilini çıkarmasını söylediğinizde bunu yerine getirmede zorlanırlar. Konuşma apraksisi olan kişilerde konuşmaya yardımcı olan organlarda herhangi bir zayıflık, felç durumu olmamasına rağmen motor planlamamayı yapamamasından dolayı istenilen sesleri üretemezler.

Ayla Ebru BALÇIK
Uzman Dil ve Konuşma Terapisti