Gecikmiş Dil ve Konuşma Nedir?

,

Dil ve Konuşma Bozukluklarında Erken Müdahalenin Önemi:

Erken müdahale ve bireysel ihtiyaçlara uygun olarak belirlenmiş yöntemler hedeflere ulaşmada oldukça başarılı sonuçlar verir. Her şeyden önce, uygun bir değerlendirme ile mevcut durum analiz edilmeli ve geç kalınmadan bir program belirlenmelidir.

Erken çocukluk döneminde ilk 3 yıl çok önemlidir. Bu 3 yıl içerisinde çocuğun fiziksel, bilişsel, iletişim, sosyal ve öz bakım becerilerindeki gerilikler ve aynı zamanda bilişsel, sosyal ve iletişim becerileri için temel yapı taşı olan dil ve konuşma geriliklerinin tespiti ne kadar erken olur ise terapiden yararlanma düzeyi de o kadar artacaktır. Bu yüzden ilk 3 yılda gelişimsel gerilik, işitme kaybı, otizm, motor bozukluklar, artikülasyon bozuklukları, yarık damak dudak gibi dil ve konuşma gelişimini etkileyen durumlar da tanı konulur konulmaz dil ve konuşma terapisi alınması, çocuğun yaşına uygun düzeyde dil ve konuşma gelişim düzeyini yakalaması açısından oldukça önemlidir. Dil edinimi 7 yaşa kadar gerçekleşirken 7 yaşından sonra dil edinilmez öğrenilir. Bu yüzden ne kadar erken müdahale de bulunulur ise o kadar olumlu sonuçlar beklenebilir. ‘Nasılsa konuşur’ ya da ‘Babası da geç konuşmuştu’ yaklaşımı ile gecikmiş müdahaleler vakanın yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkiler.

 

Gecikmiş Dil ve Konuşma Nedir?

Gecikmiş dil ve konuşma, dil edinim süreçlerinin çeşitli nedenlere bağlı olarak ‘normal’ olarak kabul edilen zamandan daha uzun sürmesi ve yaşıtlarından bu açıdan geri kalması olarak tanımlanmaktadır. Normal gelişim açısından bakıldığında bir çocuğun 12-18 aylar arasında ilk sözcüklerini söylemesi, tek sözcüklerden oluşan dağarcığı yaklaşık 50 sözcüğe ulaştığında (24. ay civarı) cümle kurmaya başlaması, 3 yaşındaki çocukların ise daha uzun, karmaşık ve kurallı cümleler kurması beklenir. Dil edinimi süresinde normal kabul edilen veya edilmeyen gecikmeler olabilir. Bir çocuğun 3 yaşına gelmiş olmasına rağmen cümle kuramıyor olması yani isteklerini hala işaretlerle ifade etmesi, 4 yaşını doldurmasına rağmen anlaşılırlığın çok düşük olması, 5 yaşını doldurmuş olmasına rağmen hala /l/ ve /r/ seslerini üretmekte güçlü çekmesi durumlarında bir dil ve konuşma bozuklukları uzmanı tarafından bir an önce değerlendirilmesi gerekir. Bu durum iki şekilde ortaya çıkmış olabilir. Çocuk ses üretebilecek beceriye sahip olabilir fakat bununla ilgili bilgisi yeterli olmayabilir. Ya da çocuğun bilgisi dilbilgisel olarak yaşına uygundur fakat konuşma seslerini üretecek bilgisi yetersizdir. Gecikmiş dil ve konuşma sorunu olan çocuklar dil sistemini yaşıtlarına göre daha geç edindikleri için okul döneminde okuma-yazma ve öğrenme güçlükleri yaşayabilmektedirler. Hangi dil ve konuşma probleminin uzman müdahalesine ihtiyaç duyduğu dil ve konuşma bozuklukları uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Çocuğun eksiklikleri,  yetersiz olduğu belirlenen becerilerin gelişimsel edinim sırası ve çocuğun bireysel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak geliştirilecek bir terapi programı ile giderilmesi gerekir.

Ayla Ebru BALÇIK
Uzman Dil ve Konuşma Terapisti