DİSLEKSİ NEDİR?

,

DİSLEKSİ NEDİR?

Disleksi’nin ilk tanımı 1896 yılında W. Pringle Morgan tarafından ‘ doğuştan kelime körlüğü olarak tanımlansa da günümüzde ki en geçerli tanım Avrupa Disleksi Derneğine ait olan tanımdır; ‘ Disleksi; okuma, heceleme ve yazma becerilerini edinmede nörolojik kökenli bir farklılıktır.’

Amerika Psikoloji Derneğinin Özel Öğrenme Güçlüğü olarak tanımladığı (2001) kriterler, normal yada normal üstü zekaya sahip  bireylerin yaş, eğitim düzeyi ve zeka puanları  göz önüne alındığında okuma, yazılı anlatım ve matematiğe ilişkin bir takım becerilerde beklenen düzeyin göz ardı edilemeyecek derecede  altında olmasıyla tanılanan bir bozukluktur. Disleksinin yazmaya eşlik ettiği bozukluklar Digrafi, matematiksel alanda eşlik ettiği bozukluklar ise Diskalkuli olarak tanımlanmaktadır.

Disleksinin nedenleri

Disleksinin nedenleri farklı teorilerle açıklanmakla birlikte; genetik yatkınlığın, prenetal hasar ve zorlukların, doğuştan ( konjenital) kaynaklanan sorunların bireyin öğrenmesini güçleştirdiği bilinmektedir. Bireyin; beyninin bilgi işleme bölgelerinin bazı alanlarındaki farklılıklardan kaynaklandığı kabul edilen en geçerli görüştür.

Disleksinin Tanılanması

Disleksinin tanılanması genellikle çocuğun okul çağına gelip, akademik becerilerde zorluklar yaşamaya başlamasıyla gerçekleşse de okul öncesi belirtiler de mevcuttur;

Dislekside Okul Öncesi Erken Tanı Kriterleri Olarak ;

Kaba motor becerilerinde gecikme ve güçlükler; emekleme, merdiven inip çıkarken koordinasyon problemi, hareket eden bir nesneyi yakalama da güçlük, ip atlama yada bisiklete binmeyi zorlukla öğrenme vb.

İnce motor becerilerinde gecikme ve güçlükler; Makas kullanarak bir şekli kesmekte güçlük, hatalı kalem tutuşu; ipe boncuk dizmekte zorluk, modelleme de güçlük, sıralı dizileri soldan sağa doğru dizmek

Dil ve Konuşma becerilerinde gecikme ve güçlükler; Gecikmiş konuşma, Pragmatik dilde uygun  kelimeleri bulamama, sesletim ( artikülasyon) bozukluğu, hece çevirerek konuşma, ses-harf ilişkisini kurmakta güçlük, adlandırma becerisinde güçlük,oral motor becerilerde güçlükler

 Disleksi de Okul Dönemi Tanı Kriterleri;

-Yaşıtlarına göre okumaya geçmede zorluk

-Sayı kavramını öğrenmede güçlük; 3-6-9 gibi rakamları ters yazma, ardışık dizileri kavramakta güçlük, ritmik saymada atlamalar, çarpım tablosunu öğrenmekte güçlük, toplama-çıkarma, çarpma- bölme işlemlerini karıştırma,

-Okuma ve yazma da güçlükler; okurken-yazarken harf atlama, Ayna yazısı(mirror writing) , harfleri karıştırma( b-d,p-g,c-ç,s-ş),  hece değiştirme, kelimeleri birleştirerek okuma-yazma , imla kurallarını anlayıp uygulayamama, bozuk okuma( okumanın ritminin aşırı hızlı ya da yavaş olması, fazla heceleyerek okuma), okuduğunu anlamama ve anlatamama, , sıralı ezber gerektiren konuları ezberlemekte güçlük( aylar, günler vb.) yazarken sıra ve satır takibi yapmakta zorluklar

– Bilişsel diğer becerilerde güçlükler; Renkleri karıştırma, yönleri karıştırma-yön algısında zorluklar( sağ-sol, yukarı-aşağı gibi kavramları kavramakta güçlük) , zaman kavramını fark edememe, kısa süreli belekte bilgiyi depolayamama, dikkatin çok çabuk dağılıyor olması, organize olup verilen işi sonlandırmakta güçlükler

Disleksi Tedavi Edilebilir mi ?

Disleksi bir hastalık olmadığı için tedavi de edilemez. Yukarıda kısaca ifade edilen tanı kriterlerine sahip çocukların bilişsel becerilerdeki zorlukları aşabilmek için Özel eğitim Öğretmeni, Dil ve konuşma becerilerindeki zorlukları aşabilmek için Dil ve Konuşma Terapistinden alınacak Özel eğitim desteği ile bireyin yaşadığı güçlüklerin önüne geçilerek sağıltımı sağlanabilir. Dislektik birey özelliklerini yaşamı boyunca muhafaza etse de Aile-Okul- Özel Eğitim Desteği iş birliği ile hayat kalitesi yükseltilerek ,toplumsal uyum ve başarısı sağlanabilmektedir.

 

Ayla Ebru BALÇIK

Uzman Dil ve Konuşma Terapisti

ABA Dil ve Konuşma Terapisti